Цахимжуулах ажил

“Цахим номын сан” төслийн эхний үе шат 2018-2019 онд хэрэгжих бөгөөд одоогоор каталогижуулах болон цахимжуулах үйл ажиллагаа жигдэрч байна.

2019 оны 8 сарын эхээр төслийн бүтээмжийг дээшлүүлсэн шинэ үе шатыг эхлүүлнэ гэж төлөвлөж байна. Бид төслийн эхний үе шатанд олж авсан туршлагадаа тулгуурлан ажилтны тоог нэмж төслийнхөө үйл ажиллагааг өргөжүүлэн тогтворжуулах төлөвлөгөөтэй байна.

Эхний үе шат нь каталогч болон техник хангамжийн ажилтнуудаа сонгон шалгаруулж ажилд авах, цахим тоног

төхөөрөмж худалдан авч суурилуулах, сургалт болон зохион байгуулалтын ажлыг боловсронгуй болгоход чиглэгдэнэ. Одоогоор Монгол Улсын Үндэсний Номын Сан зургийн хоёр суурин камер, тогтсон стандартын дагуу боловсруулсан чанартай (сканердсан) зургийг цахим сүлжээнд байршуулан өгөгдлийн санг хянадаг толгой компьютрыг ажиллуулж байна.

Мөн барын болон гар бичмэл судруудын гарчиг тус бүрийн ном зүйн мэдээллийг бүртгэн каталогжуулж байна. Бүртгэсэн каталогоос олон улсын судлаач, эрдэмтэд тухайн судрын зохиогч, хуудасны тоо, судрын элэгдлийн зэрэг, тэг хэмжээ зэрэг чухал мэдээлэлтэй танилцах боломжтой.

Каталог болон зургийн дугаар бүхий бүртгэсэн судруудыг Гүүгл (Google) хуудаст байршуулсан бөгөөд Монгол болон АНУ-ын төслийн ажилтнууд хоёр талаасаа хандаж ажиллах бололцоотой юм.

Энэхүү төслийн хүрээнд, Монгол Улсын Үндэсний Номын Сангийн Төвөд номын сан хөмрөг дэх бүх судруудыг бүрэн катологжуулан цахимжуулах бөгөөд онлайнаар нээлттэй болгох ба цахим эх хувилбар нь архивлагдах юм. Төвөд судруудын цахим хувилбарыг Монголын Улсын Үндэсний Номын Сан
(МУҮНС), Азийн Сонгодог Зохиолуудыг Каталогжуулах Төсөл (ACIP), Буддизмын Цахим Эх сурвалжууд Төв (BDRC) мөн Харвардын Их Сургуулийн архивт тус тус хадгална.

Хадгалал хамгаалал

Монгол Улсын Үндэсний Номын Сангийн Төвөд сан хөмрөгт бүртгэлд ороогүй 31990 орчим боть судар байна гэж урьдчилсан байдлаар тогтоосон. Нэг боть сударт барагцаалбал нэгээс арав орчим гарчиг бүхий ном байх бөгөөд зарим тохиолдолд түүнээс ч илүү байх нь бий. Эдгээр ном судар нь МУҮНС-д олон жилийн турш хандиваар цугларсан бөгөөд Богд хааны номын сангаас уламжлагдан үлдсэн, хувь хүмүүсийн цуглуулгад байсан, өмнөх
зууны түүхэн нөхцөл байдлаас болж хаагдсан сүм хийдүүдээс үлдэж хоцорсон, хад агуйд нууж хадгалж байсан гэх мэт гарал үүсэлтэй байдаг юм.

Каталогт ороогүй төвд судрууд нь янз бүрийн хэлбэр, байдалтай хадгалагдаж байна. Төвөд судрууд ихэвчлэн хуудсыг нь үдээгүй, сударчилсан хэлбэртэй байх бөгөөд ихэнх тохиолдолд даавуун баринтагтай байдаг нь гадны нөлөө болох цаг уур, химийн бодис болон шавж хорхойноос хамгаалах зорилготой юм. Түүнчлэн зарим номууд модон бараараа хадгалагдсан байдаг бөгөөд зарим барын болон гар бичмэл номууд нь зориулалтын модон шогол эсвэл арьсан дугтуйнд хадгалагдсан байдаг. Энэхүү төслийн

ажлын нэг зорилго нь МУҮНС-д хадгалагдаж байгаа төвөд судруудын ерөнхий төлөв байдлыг тодорхойлох явдал юм. Судруудыг каталогжуулан цахим хэлбэрт оруулсны дараа шинээр баринтаглаж хадгална. МУҮНС нь 2015 оноос хойш “Номын баринтаг” аяныг улс даяар зохион байгуулсны үр дүнд одоогоор ард иргэд 35000 гаруй баринтаг, гадаадын төрийн бус
байгууллагууд 1000 орчим баринтаг хандивлажээ.

Төвөд номын сан хөмрөг дэх бүртгэлд ороогүй судруудыг каталогжуулан цахим хэлбэрт оруулахад долоон жилийн хугацаа шаардагдана гэж урьдчилан тооцсон. Төсөл хэрэгжүүлэх дөрвөн жилийн санхүүжилтийг олсон бөгөөд цаашид төслийг бүрэн хэрэгжүүлж, Цахим Номын Сангийн веб хуудсыг хийж дуусгах санхүүжилтийг хөөцөлдөж байна.

Тухай

Монгол Улсын Үндэсний Номын Сан (МУҮНС) өөрийн сан хөмрөгт хадгалагдаж буй төвөд ном судрыг каталогжуулан цахимжуулах ажлыг АНУ д төвтэй хоёр байгууллага болох Азийн Сонгодог Зохиолуудыг Каталогжуулах Төсөл (ACIP) болон Буддизмын Цахим Эх сурвалжууд Төвийн (BDRC) санхүүжилтээр эхлүүлээд байна. Энэ төслийн үйл ажиллагаанд МУҮНС-ийн захирал Б. Ичинхорлоо тэргүүтэй баг хамт олон хамтран ажиллаж байна.

Төслийн хүрээнд хийж гүйцэтгэж буй ажил болон явцын тухай мэдээллийг МУҮНСACIPBDRC- н вэб хуудаснаас үзэж танилцах боломжтой.

Одоогоор төслийн багт МУҮНС-аас найман монгол ажилтан, АНУ-д байрлах төвүүдэд дөрвөн америк ажилтан ажиллаж байна. Монгол ажилтнууд МУҮНС-ийн Төвөд сан хөмрөгт хадгалагдаж байгаа бүртгэлд ороогүй судруудыг АНУ-ын мэргэжилтнүүдийн санал болгосон арга зүйн дагуу каталогжуулж, нийлүүлсэн тоног төхөөрөмжийг ашиглан цахимжуулж байна. Төслийн үйл ажиллагаа дуусгавар болоход төслийн бүх тоног төхөөрөмж
МУҮНС-ийн өмчлөлд шилжих болно.